Ειρήνη

Χτες σκόνταψα πάνω στα πρακτικά ενός παγκόσμιου συνεδρίου για τον πόλεμο και την ειρήνη.
Τα παιδιά, λέει, δεν μπορούν να ορίσουν την ειρήνη. Αλλά δεν πειράζει, γιατί ούτε και οι μεγάλοι μπορούν. Ακόμα και οι ειδικοί στα θέματα της ειρήνης δεν έχουν καταλήξει σε ένα ορισμό. Μερικοί λένε ότι είναι η απουσία του πολέμου. Άλλοι την ορίζουν ως την χρονική περίοδο που οι άνθρωποι ασχολούνται με την καταπίεση και την αδικία. Και άλλοι την ορίζουν σύμφωνα με τα μέσα που χρησιμοποιούν για την επίτευξη της: ανεξαρτησία, εξέλιξη, ολοκλήρωση.
Και δεν θα είχα κανένα πρόβλημα, μάλιστα χαμογέλασα ειρωνικά με την τάση των επιστημόνων να προσπαθούν να ορίσουν τα πάντα στην ζωή μας, εάν δεν διάβαζα την επόμενη πρόταση: οι ερευνητές λένε πως η αντίληψη και η κατανόηση της ιδέας της ειρήνης είναι σημαντική. Μία ερευνήτρια από την Αυστραλία είπε: ‘Η ικανότητα να οραματίζεσαι ένα ειρηνικό μέλλον είναι απαραίτητη για να δουλέψεις για την απόκτηση του’. Κοινώς, εάν δεν μπορείς να το δεις, πως θα μπορέσεις να το αποκτήσεις; Αν δεν ξέρεις τι θέλεις και δεν αρχίσεις να το σκέφτεσαι, πως θα γίνει πραγματικότητα;
Τι γίνεται τώρα με τα παιδιά; Σε μία έρευνα στην Ιρλανδία τα παιδιά του Δημοτικού ρωτήθηκαν αν υπάρχει ειρήνη στην Ιρλανδία. Οι απαντήσεις που έδωσαν το 1994 (68% απάντησαν ‘δεν ξέρω’) ήταν τελείως διαφορετικές από το 1995 (46% είπαν όχι) και το 1996 (54% είπαν ναι). Τα παιδιά άλλαξαν γνώμη από τον έναν χρόνο στον άλλον, αλλά το πιο ενδιαφέρον ήταν η σύγχυση των απαντήσεων τους: ‘Έχουμε λίγη ειρήνη αν εξαιρέσει κανείς όλες αυτές τις βόμβες’. Όταν τα ίδια παιδιά ρωτήθηκαν ‘Υπήρξε ποτέ ειρήνη στην Βόρεια Ιρλανδία;’ η απάντηση ήταν όχι (75% το 1996). Ακόμα και τα παιδιά που απάντησαν ‘ναι, υπήρξε κάποτε ειρήνη στην Βόρεια Ιρλανδία’ δεν την είχαν προλάβει και δεν την είχαν βιώσει τα ίδια, και έτσι απάντησαν: ‘ναι, μου έχουν πει πως κάποτε υπήρχε ειρήνη αλλά εγώ δεν ξέρω πως είναι’ ή ‘ξέρω πως υπήρχε ειρήνη, αλλά δεν την θυμάμαι’, ‘υπήρχε πριν γεννηθώ, όταν η μαμά μου πήγαινε σχολείο’. Και όλοι συμφώνησαν στο συνέδριο ότι τα παιδιά του πολέμου μεγαλώνουν με μία άπιαστη ιδέα για την ειρήνη - χωρίς να ξέρουν στην ουσία τι είναι αυτό που οι ενήλικες κυνηγούν με τόσο πάθος στα λόγια και αντιπαρέρχονται στις πράξεις. Γιατί τα παιδιά βιώνουν το ‘τώρα’ του πολέμου και όχι το ‘μετά’.
Οι ερευνητές από την Ιρλανδία προσπαθούν να μας προτείνουν τρόπους για να κάνουμε τα παιδιά να αποκτήσουν το όραμα της ειρήνης. Λένε, λοιπόν, ότι είναι προτιμότερο να μιλάμε στα παιδιά για την ειρήνη που υπήρξε στο παρελθόν, παρά για μία αφηρημένη ειρήνη του μέλλοντος. Έτσι τους δίνουμε κάτι χειροπιαστό, μία κατάσταση που έχει ήδη υπάρξει άρα και μία πιο ρεαλιστική άποψη της ειρήνης.
‘Αντίο κι ευχαριστώ για τα ψάρια’ έχει ονομάσει ο Douglas Adams ένα βιβλίο του και αναφέρεται στο τελευταίο μήνυμα των δελφινιών στους ανθρώπους όταν εκείνα αποφάσισαν να φύγουν λίγο πριν την καταστροφή της γης . Αναχωρητές έχουμε πολλούς. Όποιος μείνει όμως πρέπει να μπορεί, τουλάχιστον, να πει στο τέλος ‘αντίο και ευχαριστώ για το όραμα’.