Σύντομο σχόλιο: συναισθήματα και δεξιότητες

Κάθε συναίσθημα προσφέρει μια ξεχωριστή ετοιμότητα για δράση. Το καθένα μας στρέφει και προς μία κατεύθυνση, με σκοπό να προηγηθεί μια καλή προετοιμασία για την αντιμετώπιση των συχνών προκλήσεων της ανθρώπινης ζωής. Καθώς αυτές οι καταστάσεις επαναλαμβάνονται στην ιστορία της εξέλιξης μας, η αξία του συναισθηματικού μας πλούτου ως στοιχείου επιβίωσης εντυπώθηκε στο νευρικό μας σύστημα μετατρέποντας τα συναισθήματα σας σε έμφυτες αυθύπαρκτες τάσεις της ανθρώπινης υπόστασης. Μπορεί η κοινωνικοί κανόνες, ο πολιτισμός, που ξεπρόβαλαν ταχύτατα, να επέβαλαν κανόνες για να καθυποτάξουν την συναισθηματική πλημμυρίδα. Τα πάθη, όμως, ανέκαθεν ξεπερνούσαν την λογική, ακόμα και στις πιο ουσιαστικές αποφάσεις, καθώς αφορούν την επιβίωση μας και ελέγχονται από τον πρωταρχικό εγκέφαλο.
Στο συναισθηματικό ρεπερτόριο κάθε συναίσθημα παίζει ένα μοναδικό ρόλο.

Με το θυμό, το αίμα κυλάει προς τα χέρια και μας διευκολύνει να πιάσουμε ένα όπλο ή να επιτεθούμε σε ένα εχθρό. Οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται και μία έκρηξη ορμονών μας οδηγεί στην ενεργή δράση.
Με το φόβο, το αίμα οδεύει προς τους μεγάλους σκελετικούς μύες, π.χ. στα πόδια, κάνοντας ιο εύκολη την φυγή. Το σώμα ταυτόχρονα ψύχεται, το πρόσωπο ‘πανιάζει’, αφήνοντας πιθανώς, έστω και στιγμιαία, το χρόνο στο άτομο να αποφασίσει αν η φυγή είναι η κατάλληλη λύση. Τα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου, στα συγκινησιακά κέντρα, κάνουν το άτομο ευερέθιστο και έτοιμο για δράση ενώ η προσοχή συγκεντρώνεται στην άμεση απειλή. Είναι ίσως το πιο σημαντικό συναίσθημα για την επιβίωση.
Η ευτυχία και η αγάπη, τα τρυφερά συναισθήματα, και η σεξουαλική ικανοποίηση συνεπάγονται την διέγερση του παρασυμπαθητικού συστήματος, του βιοσωματικού αντίποδα της δραστηριοποίησης που υποκινείται από τον φόβο ή τον θυμό. Είναι η αντίδραση της χαλάρωσης και της προετοιμασίας, της ξεκούρασης.
Στη λύπη, προκαλείται ελάττωση της ενέργειας για της δραστηριότητες της ζωής και, όσο βαθαίνει και πλησιάζει την κατάθλιψη, επιβραδύνει την διαδικασία του μεταβολισμού του σώματος. Αυτή η εσωστρεφής κατάσταση μας δίνει την δυνατότητα να προσαρμοστούμε σε μια απώλεια, να συλλάβουμε τις συνέπειες της και να σχεδιάσουμε κάτι καινούριο.

Οι συναισθηματικές δεξιότητες περιλαμβάνουν την αυτοεπίγνωση, την αναγνώριση, την έκφραση και τον χειρισμό των συναισθημάτων, τον έλεγχο της παρόρμησης, την υπομονή για την ανταμοιβή και την αντιμετώπιση του άγχους και του στρες. Μια βασική ικανότητα για τον έλεγχο των παρορμήσεων είναι η ικανότητα της αντίληψης της διαφοράς μεταξύ συναισθήματος και πράξης: πρώτα ελέγχοντας την παρόρμηση για δράση, ύστερα βρίσκοντας εναλλακτικούς τρόπους δράσης αναγνωρίζοντας και ονομάζοντας το συναίσθημα που την υποκινεί, και τέλος σταθμίζοντας τις συνέπειες της συγκεκριμένης επιλογής του. Πολλές δεξιότητες αφορούν στις διαπροσωπικές σχέσεις: την αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων μέσα από τα κοινωνικά και συναισθηματικά σήματα που στέλνουν, το να ακούει κανείς τους άλλους με προσοχή, να είναι σε θέση να αντισταθεί στις αρνητικές επιρροές, να μπορεί να μπει στην θέση των άλλων για να καταλάβει ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή την συγκεκριμένη στιγμή.
Προβλήματα που σχετίζονται με την συναισθηματική αγραμματοσύνη είναι η επιθετικότητα, η κατάθλιψη, η χρήση ουσιών, οι κακές διαπροσωπικές σχέσεις.
Στα ‘συναισθηματικά σχολεία’ -είτε της καθημερινής ζωής είτε των ψυχολόγων-μαθαίνει κανείς π.χ. ότι ο θυμός είναι μια δευτερεύουσα αντίδραση που πρέπει να αναζητήσει αυτό που κρύβεται από κάτω: πληγώθηκε, ζήλεψε; Από την στιγμή που μπορεί να το ονομάσει, μαθαίνει ότι έχει πολλές επιλογές ως προς το πώς θα αντιδράσει στο πρωταρχικό συναίσθημα. Υπάρχουν δεσμοί ανάμεσα στα συναισθήματα και σε συγκεκριμένες σκέψεις και αντιδράσεις, π.χ. στην θλίψη, η σκέψη 'όλα ή τίποτα' : 'ή έχω όλη την προσοχή σας συνέχεια, ή διαφορετικά δεν με αγαπάτε', μπορεί να οδηγήσει στην απομόνωση. Άρα, και σε αυτό το πλαίσιο, είναι δεδομένη - ή καλύτερα θεωρείται δεδομένη- η ανάληψη της ευθύνης της κάθε πράξης.